Naar aanleiding van lasterlijke artikelen over SEKEM in de pers die tot roddels in de omgeving en zelfs tot bedreigingen en fysiek geweld tegen medewerkers leidden, nodigde Ibrahim Abouleish mensen die in de artikelen werden geciteerd, de burgemeester, imams en andere invloedrijke personen uit de omgeving uit voor een gesprek over hoe SEKEM werkt. In dit gesprek benadrukte hij dat alles wat in SEKEM gebeurt vanuit de Koran verklaard kan worden en leerde hij de aanwezigen dat de Koran heel concreet op het dagelijks leven kan worden toegepast. Hieronder volgt het gesprek zoals Ibrahiem Abouleish dat heeft weergegeven in zijn autobiografie.
Op grond van de vragen begon ik te vertellen, hoe Allah van al zijn schepselen de mens heeft uitverkoren hem na te volgen. Een paar van de toehoorders knikten, want ik duidde alles met Koranteksten die ik uit het hoofd citeerde. Allah zegt dat de mensen verantwoordelijk zijn voor de aarde, de planten en de dieren. ‘Wij hebben de verantwoordelijkheid aan de hemel en de aarde aangeboden, maar zij weigerden deze op zich te nemen. Ze schrokken daarvoor terug. De mens nam het aanbod aan. Uit onwetendheid overschatte hij zichzelf.’ (Koran 33:72) Deze verzen kenden alle aanwezigen.
De Koran praktisch toepassen
Vervolgens sprak ik over de dode en de levende aarde. In de Koran staat. ‘Allah is de Splijter van de zaadkorrel en van de pit van de vrucht. Hij brengt het levende uit het dode en het dode uit het levende tevoorschijn.’ (Koran 6:95). Hier deed zich een probleem voor dat ik tijdens de cursussen aan boeren al was tegengekomen: de mensen waren gewend deze woorden uit de Koran alleen in uiterlijke, abstracte zin te begrijpen en zich daarbij niets concreets voor te stellen. Ik liet hen aan de hand van voorbeelden zien, wat deze beeldende verzen voor het praktische leven konden betekenen. Ik schilderde de miljoenen micro-organismen en hun werkzaamheid in de bodem en vertelde hun ook dat een levende aarde in contact met de hemel staat. Ik citeerde: ‘De zon en de maan volgen een vastgestelde baan. De sterren en de bomen buigen zich eerbiedig voor hun Heer. De hemel heeft Hij opgeheven en in evenwicht gebracht. Verstoor het evenwicht niet en houd maat en verlies die niet. (Koran 55:59).
Daarna vroeg ik: ‘Hoe kan dit contact met de hemel worden bevorderd? Wat is een plant? Is die slechts de zaadkorrel die we in de aarde stoppen, of ontvangt dat zaadje leven van Allah opdat uit de korrels de verschillende plantensoorten te voorschijn komen? Want Allah zegt: ‘Niet jullie verbouwen, maar Allah verbouwt. Hij laat de planten groeien!’ (parafrase van Koran 56:63-64)
Biodynamische landbouw
Tussendoor laste ik korte pauzes in om de mensen gelegenheid te geven vragen te stellen. Vervolgens sprak ik over de biodynamische landbouwmethode, over de compostbereiding en de preparaten die daarvoor nodig zijn, en ik legde ze uit hoe de aarde daarmee tot leven wordt gebracht. Ten slotte bracht ik het gesprek op de arrogantie van de wetenschap die meent dat alleen kunstmatig vervaardigde stoffen de planten doen groeien in plaats van Allah, en dat mensen daarom kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn gaan gebruiken, zonder zich daarbij te realiseren wat die gifstoffen voor gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de mens en de aarde.
Plotseling stond een van de mannen op, liep naar me toe en omhelsde en kuste me. Een ander had tranen in de ogen, zag ik. Velen waren geschokt te horen hoe concreet de verzen uit de Koran konden worden opgevat. Ze voelden zich door mijn interpretatie duidelijk diep in hun geloof bevestigd. …
Levensprocessen
Toen ten slotte drie zeer intellectueel ingestelde mannen nog niet overtuigd waren, verwees ik naar soera De Ster, waarin geschilderd wordt hoe de Profeet de vijf gebedstijden van Allah ontvangt: ‘En het eeuwige in de mens zag Hem nog eens neerdalen, daar bij de lotusboom aan het einde van de weg, waar de Paradijstuin is. Het goddelijke licht omstraalde de boom. Toen dwaalde de blik van het eeuwige in de mens niet af en speurde niet in de verte. Waarlijk, hij zag van de tekenen van zijn Heer de grootste.’ (Koran 53:13-18)
Wat had de Profeet gezien? Een boom die door licht omstraald werd. Hij zag de levensgestalte van de boom, de levensprocessen die zich in de boom afspelen en die zich in het plantenleven fysiologisch als volgt manifesteren: bij het ochtendgloren beginnen planten suiker te vormen tot de zon haar hoogste punt bereikt en dit proces stopt. Het ligt stil tot de zon in de namiddag schaduwen werpt die zo lang zijn als de plant zelf. Dit tijdstip verschilt in de loop van het jaar, afhankelijk van de baan van de zon. Van de namiddag tot zonsondergang transporteert de plant de door haar gevormde suiker naar al haar organen. Na zonsondergang begint een derde proces waarin de plant uit de suiker werkzame stoffen vormt. Met de inval van het duister houdt ook dit proces op en begint de plant ’s nachts te groeien. Deze vier processen laten het leven van de plant verschijnen overeenkomstig de vijf zonnestanden. De profeet Mohammed raadde ons aan vijf maal per dag op die zonnetijden aan Allah te denken en ons naar het bovenzinnelijke te keren. Door de samenhang tussen de gebedstijden, de stand van de zon en de ritmes van de plantenwereld voegt de biddende mens zich naar de kosmische processen.
Dit vertelde ik de aanwezige, diep religieuze mensen. Toen trad er ineens een grote stilte in. Ze hadden begrepen en gezien dat ook onze gemeenschap uit moslims bestond die vanuit hun kennis van de Koran verantwoordelijk te werk gingen.
Uit: Ibrahim Abouleish: SEKEM – Sociaal ondernemen brengt de woestijn tot bloei, uitg. Jan van Arkel, 2017, pp. 102-105
U kunt dit boek bij ons bestellen.